Phân biệt hiệu chuẩn và kiểm định thiết bị theo dõi, đo lường

Các anh chị làm việc trong các đơn vị sản xuất có lẽ đã nghe nhiều tới khái niệm hiệu chuẩn, kiểm định thiết bị đo lường. Tuy nhiên, không phải ai cũng phân biệt rõ được 2 khái niệm này. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giúp các anh chị hiểu rõ và phân biệt được 2 khái niệm này.
Kiểm định là việc xác định, xem xét sự phù hợp của phương tiện đo so với yêu cầu pháp lý có đạt các chỉ tiêu kỹ thuật cụ thể hay không, kết quả do cơ quan kiểm định nhà nước xác định là đạt hoặc không đạt.
Kiểm định mang tính chất bắt buộc đối với các phương tiện đo lường nhóm 2 được quy định trong thông tư số 23/2013/TT-BKHCN.
Việc kiểm định phương tiện đo do kiểm định viên đo lường thực hiện thống nhất theo các quy trình kiểm định. Thiết bị đo sau khi kiểm định đạt yêu cầu được dán tem kiểm định hoặc cấp giấy chứng nhận kiểm định của cơ quan quản lý Nhà nước về đo lường hoặc cơ sở được uỷ quyền kiểm định Nhà nước và có giá trị pháp lý trong cả nước.

Hiệu chuẩn phương tiện đo là thiết lập mối tương quan giữa đo lường và phương tiện đo. Hiệu chuẩn liên quan tới xác định các đặc tính đo lường của một phương tiện đo. Thực hiện thông qua việc so sánh trực tiếp với những chuẩn đã biết.
Hiệu chuẩn là 1 hoạt động tự nguyện, không mang tính bắt buộc. Thiết bị sau khi hiệu chuẩn được cấp giấy chứng nhận hiệu chuẩn và (trong hầu hết các trường hợp) được gắn tem. Trên cơ sở thông tin này, người sử dụng có thể quyết định phương tiện đo có phù hợp với yêu cầu sử dụng của mình hay không.
Bản chất kỹ thuật của hiệu chuẩn và kiểm định giống nhau: đó là việc so sánh phương tiện đo với chuẩn để đánh giá sai số và các đặc trưng kỹ thuật, đo lường khác của nó. Khác nhau là kiểm định theo yêu cầu của pháp lý, bắt buộc áp dụng trong khi hiệu chuẩn là tự nguyện.
Tầm quan trọng của phương tiện đo được hiệu chuẩn là: Đảm bảo sự hiển thị số đo của một phương tiện đo phù hợp với các phép đo khác; Xác định độ không đảm bảo đo của phương tiện đo; Thiết lập sự tin cậy của phương tiện đo. Vì vậy, khi các tổ chức áp dụng các hệ thống quản lý như ISO 9001, ISO 22000, ISO/IEC 17025 …. thì việc hiệu chuẩn phương tiện đo gần như là 1 yêu cầu bắt buộc.
Một ví dụ để anh chị rõ hơn: Cùng là cân, tuy nhiên có cái bắt buộc phải kiểm định, có cái thì có thể chỉ cần hiệu chuẩn. Nếu anh chị sử dụng cân để xác định trọng lượng hàng để từ đó quyết định giá bán cho khách hàng thì cân đó bắt buộc phải kiểm định (ví dụ: cân điện tử trong siêu thị, cân xe tải ở cổng nhà máy ….). Còn cân được sử dụng trong quá trình sản xuất, để cân nguyên liệu, bán thành phẩm, phụ gia … thì cân đó không bắt buộc phải kiểm định, anh chị có thể hiệu chuẩn hoặc không.